Υπόμνημα της Ομάδας Εφήβων Συμβούλων της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, στη συζήτηση του θέματος «Η εφαρμογή της Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης στο πλαίσιο των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού»
Συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Υγείας Πέμπτη, 2 Ιουλίου 2015,
1. Τα μέλη της Ομάδας Εφήβων Συμβούλων της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού (ΟΕΣ) επισημαίνουν τη σοβαρότητα και την πολυπλοκότητα των θεμάτων που τα απασχολούν και αφορούν τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και ταυτόχρονα, τις ελλείψεις στην ενημέρωσή τους, τις οποίες συνειδητοποιούν καθημερινά και οι οποίες επενεργούν αρνητικά στην κοινωνικοποίησή τους. Σημειώνεται ότι, τα συγκεκριμένα θέματα απασχολούν καθημερινά και σε αρκετή έκταση γενικά τα παιδιά και εκφράζεται παράλληλα, αγωνία για την έλλειψη προόδου όσον αφορά την αποτελεσματική εφαρμογή της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο σχολείο.
2. Η σημασία και η αναγκαιότητα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης καταδεικνύεται μέσα από την καθημερινότητα των παιδιών. Ένα μεγάλο ποσοστό των σκέψεων και ιδεών που απασχολούν καθημερινά τα παιδιά, αφορά στα θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ωστόσο, τα εν λόγω θέματα δεν τυγχάνουν ανάλογης προσοχής στο εκπαιδευτικό σύστημα ή από την οικογένεια. Οι σκέψεις και οι ιδέες των παιδιών αφορούν θέματα επικοινωνίας, διαφυλικών και διαπροσωπικών σχέσεων, ηθικών αξιών, έκφρασης της σεξουαλικότητας, σεξουαλικού προσανατολισμού, κοινωνικής συμπεριφοράς και κοινωνικών προτύπων.
3. Τα μέλη της ΟΕΣ εκφράζουν την άποψη ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αποτελεί δικαίωμα των παιδιών το οποίο σχετίζεται άμεσα με αρκετές από τις πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Μεταξύ άλλων, ότι η εφαρμογή της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης διασφαλίζει και προωθεί το δικαίωμα του παιδιού στην προστασία της σωματικής και ψυχολογικής του υγείας και παράλληλα, παρέχει σημαντικά εφόδια για την ανάπτυξη του παιδιού, τη διασφάλιση του επιπέδου ζωής και κοινωνικής συμβίωσης. Υπογραμμίζεται επίσης, ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση σχετίζεται άμεσα με το δικαίωμα του παιδιού στην εκπαίδευση, την πρόσβαση στην ενημέρωση και την ελευθερία σκέψης και έκφρασης.
4. Τα μέλη της ΟΕΣ αξιολογώντας το επίπεδο ενημέρωσης των ίδιων και των συνομηλίκων τους σε διάφορα θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση σημειώνουν ότι, στα πλείστα από αυτά τα θέματα, τα παιδιά δεν νιώθουν επαρκώς ενημερωμένα και δεν αισθάνονται άνετα να συζητούν για αυτά. Σημειώνουν ότι, υπάρχουν περιπτώσεις που συνειδητά παιδιά αποκλείουν τον εαυτό τους από σχετικές συζητήσεις ή βρίσκονται σε δύσκολη θέση λόγω της ανεπαρκούς ενημέρωσής τους καθώς επίσης, περιπτώσεις που ενώ ζητούν από εκπαιδευτικούς να συζητήσουν και να ενημερωθούν για τα συγκεκριμένα θέματα, αυτοί το αποφεύγουν ή παραπέμπουν τα παιδιά σε άλλα πρόσωπα ή άλλες πηγές.
5. Τα μέλη της ΟΕΣ επισημαίνουν την έλλειψη συνεργασίας μεταξύ σχολείου και γονιών αφού, είτε οι μεν περιμένουν τους δε για να ενημερώσουν τα παιδιά, είτε οι μεν διαφωνούν με τους δε όσον αφορά κατά πόσο θα πρέπει να ενημερωθούν τα παιδιά, σε ποια θέματα και σε ποιο βαθμό. Η σύγχυση που επικρατεί στο συγκεκριμένο θέμα αποβαίνει εις βάρος των παιδιών και των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ τους και θα πρέπει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού να προωθήσει τρόπους εποικοδομητικής συνεργασίας σχολείου – γονέων. Σημειώνεται ότι, η εκπαίδευση στο συγκεκριμένο αντικείμενο θα πρέπει να παρέχεται πρωτίστως από το σχολείο και κατά δεύτερο λόγο από την οικογένεια γιατί αρκετοί γονείς πιθανόν να μην είναι ενημερωμένοι, να μην έχουν χρόνο και να μην έχουν οικοδομήσει τις κατάλληλες σχέσεις και γέφυρες επικοινωνίας με τα παιδιά τους.
6. Διαπιστώνεται καθημερινά από τα παιδιά ότι, λόγω της έλλειψης ενημέρωσης και εκπαίδευσης η λέξη «σεξ» επικράτησε να έχει αρνητική έννοια με αποτέλεσμα αφενός, οι ανησυχίες των γονιών να πολλαπλασιάζονται αδικαιολόγητα και αφετέρου, οι εκπαιδευτικοί να αντιδρούν με νευρικότητα και αμηχανία ή να αποφεύγουν εντελώς οποιαδήποτε συζήτηση με τα παιδιά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να καταφεύγουν σε πηγές οι οποίες προωθούν λανθασμένα πρότυπα, ενώ συμπεριφορές που θα έπρεπε να θεωρούνται φυσιολογικές, χαρακτηρίζονται ως κοινωνικά μη αποδεκτές, λόγω της έλλειψης προόδου.
7. Τα μέλη της ΟΕΣ κατατάσσουν ως πιο σημαντικά θέματα τα οποία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση θέματα εφηβείας και σεξουαλικής ωριμότητας, διαφυλικών σχέσεων και ρόλων, συμπεριφοράς και επικοινωνίας, κοινωνικών προτύπων και αντιλήψεων, ηθικών αξιών και σεξουαλικών δικαιωμάτων. Σημειώνεται ότι, το σχολείο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις αυξανόμενες και συνεχώς διαφοροποιούμενες ανάγκες των παιδιών και αυτό θα πρέπει να είναι το σημαντικότερο κριτήριο στη διαμόρφωση των στόχων του συγκεκριμένου αντικειμένου.
8. Υπογραμμίζεται ότι, απώτερος στόχος της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης θα πρέπει να είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των παιδιών ώστε να είναι σε θέση να λαμβάνουν συνειδητές και ενημερωμένες αποφάσεις. Τονίζεται ότι, το σχολείο και γενικά το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θα πρέπει να δημιουργήσει κανάλια επικοινωνίας μέσα από τα οποία τα παιδιά να εκφράζουν τις ανάγκες τους και ταυτόχρονα, να αξιολογούν την εφαρμογή των υφιστάμενων προγραμμάτων και να καταθέτουν εισηγήσεις για βελτίωση τους.
9. Τα μέλη της ΟΕΣ ζητούν μια πιο σύγχρονη αντιμετώπιση του θέματος της εφαρμογής της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης η οποία να συμβάλλει στην πρόληψη της αντικοινωνικής συμπεριφοράς, στην καλλιέργεια κουλτούρας αποδοχής και στη λήψη υπεύθυνων αποφάσεων από τους εφήβους. Οι σχέσεις παιδιών και εκπαιδευτικών και ο ρόλος των εκπαιδευτικών σε αυτό το θέμα είναι πρωταρχικής σημασίας στη καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης και δημιουργίας καναλιών επικοινωνίας. Η δημιουργία ανθρώπων με ηθική δεν μπορεί να προέλθει μέσα από τις τιμωρίες, τις απαγορεύσεις και την αποστήθιση γνώσεων αλλά με κατάλληλες προσεγγίσεις οι οποίες να λαμβάνουν υπόψη την ψυχολογία των εφήβων.
10. Η προώθηση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης θα πρέπει να επιδιωχθεί μέσα από μια σειρά μέτρων όπως, η εξειδίκευση εκπαιδευτικών και ταυτόχρονα, η εκπαίδευση όλων των εκπαιδευτικών σχετικά με θέματα εφηβείας και σεξουαλικότητας καθώς επίσης, η χρήση βιωματικών και φιλικών προς τα παιδιά μεθόδων για αποτελεσματικότερη εφαρμογή των προγραμμάτων σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Επισημαίνεται επίσης, η αναγκαιότητα οικοδόμησης σχέσεων συνεργασίας οικογένειας – σχολείου και η ενημέρωση των γονιών, στη σωστή εφαρμογή των αναλυτικών προγραμμάτων καθώς επίσης, η αναθεώρηση τους στη βάση διαβούλευσης με τα παιδιά.
11. Οι απόψεις των μελών της ΟΕΣ, όπως εκφράζονται πιο πάνω, έχουν σταλεί στον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού με επιστολή της Επιτρόπου ημερομηνίας 18/5/2015. Τα μέλη της ΟΕΣ επισημαίνουν ότι οι τελικοί αποδέκτες των όποιων αποφάσεων είναι τα παιδιά και ως εκ τούτου, καλούν τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού να λάβει σοβαρά υπόψη τις θέσεις τους.
Υπόμνημα OEΣ στην Κοιν. Επ. Υγείας sεξουαλική διαπαιδαγώγηση 2.7.2015.doc
Πίσω στην προηγούμενη σελίδα