Σημείωμα Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού για τη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας
την Τρίτη 15 Μαρτίου 2011
Θέματα
(1) Η έλλειψη αξιοποίησης των δομών των ειδικών σχολείων και η ανάγκη επέκτασης του σχολικού ωραρίου (ολοήμερο), θερινού σχολείου και θεραπειών
(2) Ο περί Λειτουργίας των Δημόσιων Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης (Τροποποιητικοί) Κανονισμοί του 2011
Θέμα 1: Η έλλειψη αξιοποίησης των δομών των ειδικών σχολείων και η ανάγκη επέκτασης του σχολικού ωραρίου (ολοήμερο), θερινού σχολείου και θεραπειών
Α. Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού:
Αρχή της Μη Διάκρισης – Άρθρο 2
« 1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη υποχρεούνται να σέβονται τα δικαιώματα, που αναφέρονται στην παρούσα Σύμβαση και να τα εγγυώνται σε κάθε παιδί που υπάγεται στη δικαιοδοσία τους, χωρίς καμία διάκριση στη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις του παιδιού ή των γονέων του ή των νόμιμων κηδεμόνων του ή την κρατική, εθνική ή κοινωνική καταγωγή τους, της περιουσιακής τους κατάστασης, της ανικανότητάς τους, της γέννησής τους ή οποιασδήποτε άλλης κατάστασης.
2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα ώστε να εξασφαλίζεται η προστασία του παιδιού έναντι όλων των μορφών διάκρισης ή τιμωρίας, με βάση την υπόσταση, τις δραστηριότητες, τις εκφράσεις, τις εκφρασμένες απόψεις ή τις πεποιθήσεις των γονέων του, των νόμιμων κηδεμόνων του ή των μελών της οικογένειάς του.»
Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού - Άρθρο 3:
« 1. Σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, είτε αυτές λαμβάνονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς κοινωνικής ευημερίας, είτε από τα δικαστήρια, τις διοικητικές αρχές ή από τα νομοθετικά όργανα, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού.
2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη υποχρεούνται να εξασφαλίζουν στο παιδί την αναγκαία για την ευημερία του προστασία και φροντίδα, λαμβάνοντας υπόψη τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονέων του, των νόμιμων κηδεμόνων του ή των άλλων προσώπων που είναι νομικά υπεύθυνοι γι' αυτό, και παίρνουν για το σκοπό αυτόν όλα τα κατάλληλα νομοθετικά και διοικητικά μέτρα.
3. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη υποχρεούνται να μεριμνούν ώστε η λειτουργία των οργανισμών, των υπηρεσιών και των ιδρυμάτων που αναλαμβάνουν παιδιά και που είναι υπεύθυνα για την προστασία τους να είναι σύμφωνη με τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί από τις αρμόδιες αρχές, ιδιαίτερα στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας και σε ότι αφορά τον αριθμό και την αρμοδιότητα του προσωπικού τους, καθώς και την ύπαρξη μιας κατάλληλης εποπτείας.»
Δικαιώματα των παιδιών με αναπηρίες - Άρθρο 23
«1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν ότι τα πνευματικώς ή σωματικώς ανάπηρα παιδιά πρέπει να διάγουν πλήρη και αξιοπρεπή ζωή, σε συνθήκες οι οποίες εγγυώνται την αξιοπρέπειά τους, ευνοούν την αυτονομία τους και διευκολύνουν την ενεργό συμμετοχή τους στη ζωή του συνόλου.
2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ανάπηρων παιδιών να τυγχάνουν ειδικής φροντίδας και οφείλουν να ενθαρρύνουν και εξασφαλίζουν, στο μέτρο των διαθέσιμων πόρων, την παροχή στα δικαιούχα παιδιά και σε αυτούς που έχουν την ευθύνη για τη φροντίδα τους, μιας βοήθειας για την οποία έχει γίνει αίτηση και η οποία είναι προσαρμοσμένη στην κατάσταση του παιδιού και στις περιστάσεις των γονέων του ή άλλων που έχουν αναλάβει τη φροντίδα τους.
3. Αναγνωρίζοντας τις ειδικές ανάγκες των ανάπηρων παιδιών, η χορηγούμενη σύμφωνα με την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου βοήθεια παρέχεται δωρεάν, εφόσον αυτό είναι δυνατό, λαμβάνοντας υπόψη τους οικονομικούς πόρους των γονέων τους ή αυτών που έχουν αναλάβει τη φροντίδα τους, και σχεδιάζεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να διασφαλίζεται ότι τα ανάπηρα παιδιά έχουν αποτελεσματική πρόσβαση και λαμβάνουν εκπαίδευση, επιμόρφωση, περίθαλψη, υπηρεσίες αποκατάστασης, επαγγελματική εκπαίδευση και ευκαιρίες ψυχαγωγίας κατά τρόπο που να εξασφαλίζει μια όσο το δυνατόν πληρέστερη κοινωνική ένταξη και προσωπική ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης της πολιτιστικής και πνευματικής τους ανάπτυξης.»
Δικαιώματα των Παιδιών σε Ιατροφαρμακευτική Περίθαλψη - Άρθρο 24:
«1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν το δικαίωμα του παιδιού να απολαμβάνει το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας και να τυγχάνει των διευκολύνσεων ιατρικής περίθαλψης και αποκατάστασης της υγείας του. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη επιδιώκουν να διασφαλίσουν ότι κανένα παιδί δεν θα στερηθεί του δικαιώματος να έχει πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές.
2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη επιδιώκουν να εξασφαλίσουν την πλήρη εφαρμογή του ως άνω δικαιώματος και παίρνουν, ιδιαίτερα τα κατάλληλα μέτρα για:
β) Να εξασφαλίσουν σε κάθε παιδί την απαραίτητη ιατρική βοήθεια και περίθαλψη δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας περίθαλψης.»
Β. Η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού στο Γενικό της Σχόλιο Αρ. 7:
Η Επιτροπή των Δικαιωμάτων του Παιδιού, επισημαίνει ότι στην πρώιμη παιδική ηλικία, όπου αναγνωρίζονται οι ειδικές ανάγκες ενός παιδιού, θα πρέπει να παρέχεται η κατάλληλη εξειδικευμένη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και θεραπευτική παρέμβαση ώστε τα παιδιά να μπορούν να αναπτυχθούν στο μέγιστο των ικανοτήτων τους. Επίσης η Επιτροπή επισημαίνει την υποχρέωση του κράτους να διασφαλίζει ότι όλα τα ιδρύματα και οι υπηρεσίες υπεύθυνες για παιδιά νηπιακής ηλικίας συμμορφώνονται με ψηλά επίπεδα ποιότητας. Όσον αφορά στους τομείς της ασφάλειας και υγείας το προσωπικό πρέπει να είναι επαρκές αριθμητικά, κατάλληλα εκπαιδευμένο και με ανεπτυγμένα κατάλληλα ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις ανάγκες των παιδιών.
Γ. Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (2006)
· «Αναγνωρίζοντας ότι τα παιδιά με αναπηρίες θα πρέπει να απολαμβάνουν πλήρως τα ανθρώπινα τους δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες σε ισότιμη βάση με άλλα παιδιά και υπενθυμίζοντας τις υποχρεώσεις για την επίτευξη τούτου που ανέλαβαν τα Συμβαλλόμενα Κράτη με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού» [Προοίμιο § (r )].
· Άρθρο 7:
« 1.Τα Συμβαλλόμενα Κράτη θα πρέπει να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσουν την πλήρη απόλαυση, από μέρους των παιδιών με αναπηρίες, όλων των ανθρώπινων τους δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών σε ίση βάση με άλλα παιδιά.
2. Σε κάθε δράση σχετική με τα παιδιά με αναπηρίες το συμφέρον του παιδιού θα πρέπει να είναι πρωταρχικής σημασίας.
3.Τα Συμβαλλόμενα Κράτη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι, τα παιδιά με αναπηρίες έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν τις απόψεις τους ελεύθερα για κάθε θέμα που τα αφορά, οι απόψεις τους θα λαμβάνονται υπόψη σύμφωνα με την ηλικία και το επίπεδο ωριμότητάς τους, σε ίση βάση με άλλα παιδιά και ότι θα παρέχουν στα παιδιά ανάλογη με την αναπηρία και κατάλληλη για ην ηλικία τους βοήθεια ώστε να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν το δικαίωμά τους αυτό.»
Δ. Η Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα στο Γενικό της Σχόλιο Αρ. 14:
Η Επιτροπή αναφέρει ότι όσον αφορά το δικαίωμα στην υγεία σε όλες τις μορφές της και σε όλα τα επίπεδα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα απαραίτητα στοιχεία των οποίων η εφαρμογή εξαρτάται από τις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε κράτος:
· Διαθεσιμότητα: τα αγαθά και οι υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης πρέπει να είναι διαθέσιμα σε ικανοποιητική ποσότητα εντός της επικρατείας μιας χώρας.
· Προσβασιμότητα: τα αγαθά και οι υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλους εντός της επικράτειας μιας χώρας. Η προσβασιμότητα διακρίνεται στις τέσσερις διαστάσεις: α) της μη διάκρισης β) της φυσικής προσβασιμότητας γ) της οικονομικής και δ) της πληροφόρησης.
· Αποδοχή: όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες πρέπει να σέβονται τους κώδικες ιατρικής ηθικής και τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες.
· Ποιότητα: τα αγαθά και οι υπηρεσίες πρέπει να είναι επιστημονικά και ιατρικά κατάλληλες και να ανταποκρίνονται σε υψηλά επίπεδα ποιότητας. Αυτά τα επίπεδα περιλαμβάνουν και το καταρτισμένο ιατρικό προσωπικό, τα εγκεκριμένα φάρμακα και το νοσοκομειακό εξοπλισμό.
Ε. Κυπριακή Νομοθεσία:
Ο όρος «παιδί με ειδικές ανάγκες»που υιοθετείται στα πλαίσια του Περί Αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμου του 1999 έως 2001, είναι αρκετά ευρύς, και είναι δυνατόν να καλύψει τόσο τα παιδιά με ελαφριές μαθησιακές δυσκολίες όσο και παιδιά που αντιμετωπίζουν βαριές αναπηρίες. Πιο συγκεκριμένα στο νόμο αναφέρεται ότι «παιδί με ειδικές ανάγκες» σημαίνει «παιδί που έχει σοβαρή μαθησιακή ή ειδική μαθησιακή, λειτουργική ή προσαρμοστική δυσκολία, που οφείλεται σε σωματικές (συμπεριλαμβανομένων των αισθητηριακών), διανοητικές ή άλλες γνωστικές ή ψυχικές ανεπάρκειες και που παρίσταται ανάγκη να του παρασχεθεί ειδική αγωγή και εκπαίδευση. Παιδί έχει μαθησιακή, ειδική μαθησιακή, λειτουργική ή προσαρμοστική δυσκολία αν:
ΣΤ. Θέσεις Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού:
Η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων που της ορίζει ο Νόμος [άρθρο 4(2) (θ) του Νόμου 74(Ι)/200)], μετά από υποβολή παραπόνου αναφορικά με τη λειτουργία του Ειδικού Σχολείου Ευαγγελισμός, αποφάσισε να προχωρήσει σε σχετική διαβούλευση .
Η Επίτροπος είχε σχετική διαβούλευση και επί τόπου επίσκεψη στο Ειδικό Σχολείο Ευαγγελισμός προκειμένου να σχηματίσει μια πιο ολοκληρωμένη και όσο το δυνατόν πιο έγκυρη αντίληψη για τις συνθήκες λειτουργίας του συγκεκριμένου σχολείου και των ειδικών σχολείων γενικότερα.
Η διαπίστωση της Επιτρόπου ήταν ότι η υπαγωγή των ειδικών σχολείων κάτω από τη Διοίκηση της Δημοτικής Εκπαίδευσης, αν και εκ των πραγμάτων φαίνεται ότι είναι μια λειτουργική επιλογή, αυτή δεν είναι χωρίς προβλήματα. Πέραν του ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση ουσιαστικά δημιουργεί μια συνθήκη όπου, δυνητικά τουλάχιστον, παιδιά προερχόμενα από ένα ιδιαίτερα διευρυμένο ηλικιακό φάσμα (από 6 μέχρι και 18 - ακόμη και άτομα ενήλικα καθώς στο σχολείο μπορεί να φοιτήσουν άτομα μέχρι 21 χρόνων) δέχονται εκπαίδευση στο ίδιο σχολικό περιβάλλον, προβλήματα δημιουργούνται σε τομείς όπως το ωρολόγιο και ετήσιο πρόγραμμα του σχολείου, οι παρεχόμενες σε αυτό υπηρεσίες προς τα παιδιά και ο τρόπος αξιοποίησης των υποδομών του σχολείου.
Καταρχήν η λειτουργία του σχολείου σύμφωνα με το ωρολόγιο πρόγραμμα του συνηθισμένου δημόσιου σχολείου Δημοτικής Εκπαίδευσης (καθημερινό ωράριο 7:30 – 13:05) δεν καλύπτει, πλήρως, τις ανάγκες των παιδιών που φοιτούν σε αυτό. Με βάση την πληροφόρηση που η Επίτροπος έχει λάβει, πολλά, αν όχι τα περισσότερα παιδιά, συμπληρώνουν τα θεραπευτικά τους προγράμματα (φυσιοθεραπεία, λογοθεραπεία, υδροθεραπεία κλπ) κατά τις απογευματινές ώρες με οικονομική, και όχι μόνο, επιβάρυνση της οικογένειάς τους.
Ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα προκύπτει κατά τα διαστήματα των σχολικών διακοπών, των Χριστουγέννων και του Πάσχα και ιδιαίτερα του καλοκαιριού. Η παραμονή των παιδιών για μεγάλα χρονικά διαστήματα μακριά από το παιδαγωγικό και θεραπευτικό τους πλαίσιο σίγουρα δεν εξυπηρετεί το συμφέρον τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, καθώς έχει ως συνέπεια τον αποσυντονισμό και παλινδρόμησή τους.
Η Επίτροπος, στη δημόσια θέση της υπογραμμίζει ότι, θεωρεί επιβεβλημένο όπως εξεταστεί αμέσως το ενδεχόμενο επέκτασης, στα πλαίσια του σημερινού θεσμικού πλαισίου, του καθημερινού προγράμματος του Σχολείου ώστε αυτό να λειτουργεί κατά τα πρότυπα του Υποχρεωτικού Ολοήμερου Σχολείου. Σε αντίθεση με το Προαιρετικό Ολοήμερο, η λειτουργία του Υποχρεωτικού Ολοήμερου Σχολείου, θα καλύψει και ουσιαστικές ανάγκες των παιδιών αξιοποιώντας, ακόμη περισσότερο, τις πολύ καλές εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό του Σχολείου και, φυσικά, την εμπειρογνωμοσύνη του προσωπικού.
Η Επίτροπος έχει την άποψη ότι, το συμφέρον των παιδιών θα εξυπηρετείτο πολύ καλύτερα μέσα από ένα ολικό επανασχεδιασμό του νομικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία του Ειδικού Σχολείου ώστε αυτή να γίνεται στη βάση δικών του κανονισμών λειτουργίας, προσαρμοσμένων απόλυτα και από χρονικής άποψης (επέκταση λειτουργίας του σχολείου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, περιορισμός διαστήματος διακοπών Πάσχα και Χριστουγέννων) στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες της ομάδας παιδιών την οποία εξυπηρετεί. Η Επίτροπος συνιστά όπως ένας τέτοιος επανασχεδιασμός μελετηθεί στα πλαίσια της εν εξελίξει Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης.
Πάγια και ισχυρή άποψή της Επιτρόπου είναι ότι το συμφέρον των παιδιών εξυπηρετείται αποτελεσματικότερα και πιο ουσιαστικά μέσα από σφαιρικές προσεγγίσεις στα πλαίσια διεπιστημονικών και διυπηρεσιακών συνεργασιών. Ως εκ τούτου, η Επίτροπος θεωρεί επιβεβλημένη την ανάπτυξη στενότερης συνεργασίας των ειδικών σχολείων τόσο με τις Ιατρικές Υπηρεσίες όσο και με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας. Στην περίπτωση του Ειδικού Σχολείου Ευαγγελισμός τόσο από τη Διεύθυνση και το προσωπικό όσο και από τους γονείς, η μόνιμη παρουσία νοσηλεύτριας στο Σχολείο είναι επιβεβλημένη για την ασφάλεια των παιδιών.
Ιδιαίτερα ευεργετική για τα παιδιά των σχολείων θα ήταν τόσο η ανάπτυξη μιας μόνιμης συνεργασίας με παιδοψυχίατρο και παιδονευρολόγο που να το επισκέπτονται σε τακτικά χρονικά διαστήματα, όσο και η στενότερη σχέση με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, με τακτικές επισκέψεις ενός κοινωνικού λειτουργού στο Σχολείο.
Η στελέχωση και η συνεχής ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών που εργάζονται σε ειδικά σχολεία είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική.
Για να είναι σε θέση να ανταποκριθεί με επιτυχία στο έργο του το προσωπικό του Σχολείου, τόσο το επιστημονικό όσο και το βοηθητικό, έχει ανάγκη, πέραν της βασικής του επιστημονικής ή άλλης κατάρτισης, από συνεχή ενίσχυση και επιμόρφωση. Η Επίτροπος πληροφορήθηκε με ικανοποίηση για τις ευκαιρίες επιμόρφωσης του προσωπικού τις οποίες προσφέρει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Θεωρεί δε καλό αυτές να εμπλουτιστούν και να αυξηθούν. Περαιτέρω, θεωρεί απαραίτητο να θεσμοθετηθεί όπως το βοηθητικό προσωπικό το οποίο εργάζεται με παιδιά με ειδικές ανάγκες, είτε στο πλαίσιο του Ειδικού Σχολείου είτε στο πλαίσιο του συνηθισμένου σχολείου, να λαμβάνει σχετική επιμόρφωση τόσο σε προϋπηρεσιακό επίπεδο όσο και σε ενδοϋπηρεσιακό επίπεδο.
Τέλος, πολύ σημαντική, για τις ιδιάζουσες συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζεται το προσωπικό τέτοιων σχολείων, είναι η ανάγκη ενδυνάμωσης, ψυχολογικής αποφόρτισης και στήριξης του από ψυχολόγο. Ο συγκεκριμένος επαγγελματίας μπορεί επίσης να αναλάβει τη διαχείριση των σχέσεων του προσωπικού του σχολείου με τους γονείς αλλά και της επιμόρφωσης και, εν μέρει, της ψυχολογικής στήριξης των οικογενειών των παιδιών. Η επιμόρφωση και ψυχολογική στήριξη, τόσο σε ατομικό αλλά ιδιαίτερα, σε ομαδικό επίπεδο είναι αίτημα και των ίδιων των γονιών.
Επισυνάπτεται η Θέση της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού για το Ειδικό Σχολείο Ευαγγελισμός
Θέμα 2: Ο περί Λειτουργίας των Δημόσιων Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης (Tροποποιητικοί) Κανονισμοί του 2011
Α. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού:
Αρχή της Συμμετοχής
Η Συμμετοχή και ειδικότερα όπως διασφαλίζεται από το άρθρο 12 της Σύμβασης συνιστά επίσης μια από τις βασικές αρχές που διέπουν τη Σύμβαση. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο:
«1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη οφείλουν να διασφαλίζουν στο παιδί που είναι ικανό να σχηματίσει τις δικές του απόψεις, το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης των απόψεων του σχετικά με οποιοδήποτε θέμα που το αφορά, δίνοντας στις απόψεις του παιδιού το απαιτούμενο βάρος σύμφωνα με την ηλικία του και με το βαθμό ωριμότητάς του.
2. Για το σκοπό αυτό, στο παιδί πρέπει να παρέχεται, η δυνατότητα να ακούγεται από οποιαδήποτε διοικητική ή δικαστική διαδικασία που το αφορά, είτε άμεσα είτε μέσω ενός εκπροσώπου ή ενός αρμόδιου οργανισμού, κατά τρόπο συμβατό με τους διαδικαστικούς κανόνες της εθνικής νομοθεσίας.»
Περαιτέρω το άρθρο 13 της Σύμβασης κατοχυρώνει το δικαίωμα του παιδιού στην ελευθερία της έκφρασης:
«1. Το παιδί έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία αναζήτησης, λήψης και διάδοσης οποιουδήποτε είδους πληροφοριών και ιδεών, ανεξαρτήτως συνόρων, υπό προφορική, γραπτή, τυπωμένη, ή καλλιτεχνική ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο της επιλογής του παιδιού.
2. Η άσκηση του δικαιώματος αυτού δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο περιορισμών παρά μόνο αυτών που από το νόμο και που είναι αναγκαίοι:
α) Για το σεβασμό των δικαιωμάτων και της υπόληψης των άλλων ή
β) Για τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας, ή της δημόσιας τάξης,»
Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού - Άρθρο 3 (δες πιο πάνω)
Πειθαρχικός Έλεγχος Μαθητών
Σύμφωνα με το άρθρο 28 (2) της Σύμβασης:
«Τα Συμβαλλόμενα Κράτη οφείλουν να παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα ώστε η σχολική πειθαρχία να εφαρμόζεται κατά τρόπο συμβατό με την αξιοπρέπεια του παιδιού ως ανθρώπινου όντος, και σύμφωνα με την παρούσα Σύμβαση.»
Β. Γενικά Σχόλια Επιτροπής Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Στο Γενικό Σχόλιο 1 η Επιτροπή των Η.Ε. σημειώνει «…η εκπαίδευση θα πρέπει να παρέχεται κατά τρόπο που να σέβεται την εγγενή αξιοπρέπεια του παιδιού και που να επιτρέπει στο παιδί να εκφράζει τις απόψεις του ελεύθερα σύμφωνα με το άρθρο 12 (1) της Σύμβασης και να συμμετέχει στη ζωή του σχολείου. Η Εκπαίδευση θα πρέπει επίσης να παρέχεται κατά τρόπο που να σέβεται τα αυστηρά όρια των πειθαρχικών μέτρων όπως αντανακλώνται στο άρθρο 28 (2) της Σύμβασης και να προωθεί τη μη βία στο σχολείο. Η Επιτροπή έχει επανειλημμένα καταστήσει σαφές στις Τελικές της Παρατηρήσεις (Concluding Observations) ότι η χρήση σωματικής τιμωρίας δεν είναι συμβατή ούτε με το σεβασμό της εγγενούς αξιοπρέπειας του παιδιού αλλά ούτε με τα αυστηρά όρια της σχολικής πειθαρχίας» (Committee on the Rights of the Child, General Comment No. 1, 2001, CRC / GC / 2001/ 1, para. 8)
Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού επανειλημμένα έχει καταστήσει ξεκάθαρο ότι η σωματική τιμωρία όσο ήπια μορφή κι αν έχει είναι απαράδεκτο πειθαρχικό μέτρο τόσο στο σχολείο όσο κι αλλού (Εισηγήσεις της Επιτροπής για τη βία σε ιδρύματα μετά την Ημέρα Γενικής Συζήτησης για την Κρατική Βία εναντίον Παιδιών, CRC/C/111, 28th Session, 28 September 2001) (παράρτημα 1)
Γ. Το Συμβούλιο της Ευρώπης
Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει επίσης επανειλημμένα αποκλείσει την οποιαδήποτε μορφή σωματικής τιμωρίας καλώντας τα 0Κράτη μέλη του να προωθήσουν σχετική νομοθεσία που να την απαγορεύει. Ειδικότερα στο κείμενο Εισηγήσεων 1666 (2004)1 με θέμα την Πανευρωπαϊκή απαγόρευση της σωματικής τιμωρίας των παιδιών /Europe-wide ban on corporal punishment of children, χαρακτηριστικά, ανάμεσα σε άλλα, σημειώνει και τα ακόλουθα:
« Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση σημειώνει ότι, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα Κοινωνικά Δικαιώματα, τα κράτη μέλη προκειμένου να συμμορφωθούν με τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και τον Αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, θα πρέπει να απαγορεύσουν κάθε μορφή σωματικής βίας και κάθε άλλη μορφή μειωτική τιμωρίας ή μεταχείρισης των παιδιών…
Δ. Θέσεις Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού:
Η Επίτροπος χαιρετίζει με ιδιαίτερη ικανοποίηση την τροποποίηση του Κανονισμού 17 των βασικών κανονισμών η οποία έρχεται να απαγορεύσει και ρητά την άσκηση κάθε μορφής φυσικής βίας ως παιδαγωγικού μέτρου. Η εξέλιξη αυτή καλύπτει απόλυτα τις σχετικές επιφυλάξεις τις οποίες η ίδια είχε καταθέσει ενώπιον της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής τον Απρίλιο του 2009.
Σε ότι αφορά στις τροποποιήσεις σχετικά με το πειθαρχικό μέτρο της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος (δια παντός αποβολή από το σχολείο) η Επίτροπος θεωρεί ότι αυτές κινούνται επίσης προς τη σωστή κατεύθυνση.
Είναι ουσιαστικής σημασίας το γεγονός ότι με τις νέες τροποποιήσεις προβλέπεται ότι θα πρέπει να ζητείται και να λαμβάνεται υπόψη σε κάθε στάδιο της διαδικασίας η άποψη του παιδιού καθώς και η άποψη ειδικών ή/ και εκπαιδευτικών οι οποίοι είναι σε συνεχή επικοινωνία με το παιδί. Η Επίτροπος έχει διαπιστώσει μέσα από παράπονα που είχε στο παρελθόν δεχτεί και εξετάσει ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, το συγκεκριμένο πειθαρχικό μέτρο χρησιμοποιείτο χωρίς να έχει προηγηθεί συστηματική και σε βάθος εργασία με τα παιδιά τα οποία παρουσίαζαν αποκλίνουσα/ παραβατική συμπεριφορά είτε λόγω αδυναμίας είτε με στόχο τον παραδειγματισμό των υπόλοιπων παιδιών.
Η Επίτροπος εισηγείται όπως η τελευταία πρόταση της παραγράφου 6 (α) διατυπωθεί ως ακολούθως «Η Επιτροπή Αλλαγής Σχολείου, λαμβάνει την απόφασή της, έχοντας ως γνώμονα τη διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού. Η απόφαση της Επιτροπής κοινοποιείται άμεσα στο μαθητή και τον κηδεμόνα του και ενημερώνονται γα τη δυνατότητα προσφυγής στο Δευτεροβάθμιο Σώμα» .
Η Επίτροπος εισηγείται επίσης όπως ανάλογη προσθήκη γίνει και στο τέλος της παραγράφου 6 (β) ώστε αυτή να διαβάζεται «Το Δευτεροβάθμιο Σώμα θα μπορεί να καλέσει ενώπιον του οποιοδήποτε πρόσωπο κρίνει απαραίτητο για να ακουστεί και αποφασίζει αν θα εγκρίνει ή όχι την απόφαση της Επιτροπής Αλλαγής Σχολείου έχοντας ως γνώμονα τη διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού»
Η Επίτροπος χαιρετίζει τη σύσταση Δευτεροβάθμιου Σώματος για την εξέταση ενστάσεων καθόσον αφορά την επιβολή του μέτρου αλλαγής σχολείου. Σημειώνει ταυτόχρονα ότι υπάρχει ανάγκη λειτουργίας ανάλογου σώματος το οποίο να δέχεται ενστάσεις σε σχέση με αποφάσεις του Καθηγητικού Συλλόγου για πειθαρχικά μέτρα και ιδιαίτερα σε ότι αφορά στην επιβολή του μέτρου της μείωσης διαγωγής.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ-.docx
Πίσω στην προηγούμενη σελίδα