Ι. Εβδομάδα Παιδιού 2009

Α. Γενικά
Η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού οργανώνει, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Δικαιωμάτων του Παιδιού στις 20 Νοεμβρίου, μέρα υιοθέτησης της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, σειρά εκδηλώσεων κάτω από το γενικό τίτλο "Εβδομάδα Παιδιού 2009", μεταξύ 16 και 21 Νοεμβρίου 2009.

Η υιοθέτηση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού συνιστά το θεμέλιο λίθο μιας νέας, ριζοσπαστικής αντίληψης της παιδικότητας. Πριν την υιοθέτηση της Σύμβασης, τα παιδιά, τις περισσότερες φορές, προσλαμβάνονταν ως αναπτυσσόμενες οντότητες, ως άνθρωποι εν τω γίγνεσθαι κι όχι ως διακριτές προσωπικότητες. Όπως σημειώνει η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών στο Γενικό Σχόλιο Υπ. Αρ. 7, τα παιδιά, "ήταν συνήθως χωρίς δύναμη, χωρίς φωνή και αόρατα". Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού καθιερώνει και νομικά κατοχυρώνει τα παιδιά ως υποκείμενα δικαιωμάτων με εγγενή αξιοπρέπεια, πλήρως εντεταλμένα να διεκδικούν τα δικαιώματά τους και να αναλαμβάνουν κατάλληλες υπευθυνότητες.

Θυμίζω ότι, η Κύπρος επικύρωσε τη Σύμβαση το 1991 (μετά τη ψήφιση του Νόμου 243/1990) καθιστώντας τη δεσμευτική στο εσωτερικό της κυπριακής επικράτειας με αυξημένη μάλιστα ισχύ έναντι οποιουδήποτε εθνικού νόμου.

Η εγκαθίδρυση του Θεσμού του Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού απορρέει ακριβώς από αυτή τη δέσμευση. Θεωρώ ότι στην Πολιτική του Πρόεδρου Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης ευρύτερα αποτυπώνεται η προσήλωση της Κυπριακής Πολιτείας στις αρχές πάνω στις οποίες εδράζεται η Σύμβαση:

Σε ότι αφορά στην Πολιτική του Προέδρου της Δημοκρατίας θεωρώ ότι, υπήρξε Εποικοδομητική συνεργασία και συναντίληψη στους στόχους και επιδιώξεις της Κυβέρνησης με το θεσμό – απαραίτητη για να υλοποιηθεί ένα κοινό όραμα για ένα καλύτερο κόσμο για τα παιδιά μας.
Οι Υπουργοί, από την άλλη, δέχτηκαν το ελεγκτικό ρόλο του θεσμού ως σύμμαχο στην επίτευξη ενός κοινού στόχου.

Β. Δράσεις
Η συμπλήρωση φέτος, είκοσι χρόνων από την υιοθέτηση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, προσδίδει στους εορτασμούς μια ιδιαίτερη βαρύτητα κι ένα πανηγυρικό χαρακτήρα, τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο.

Με αφετηρία τη συγκεκριμένη επέτειο έχω προγραμματίσει, ως Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, σειρά δράσεων με στόχο την ενημέρωση και περαιτέρω ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία της Σύμβασης και γενικότερα για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Αποκορύφωμα των εκδηλώσεων θα αποτελέσει η Επετειακή Εκδήλωση της 20ης Νοεμβρίου στην οποία θα παρευρεθεί και θα μιλήσει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Αναλυτικότερα:
Σε συνεργασία με τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού, τα Δικαιώματα του Παιδιού έχουν προστεθεί στους στόχους της φετινής σχολικής χρονιάς. Το Γραφείο μου ετοίμασε και απέστειλε σχετικό υλικό σε όλα τα σχολεία, μέσα από την ηλεκτρονική επικοινωνία που διατηρεί το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού με αυτά. Τα σχολεία καλούνται να αξιοποιήσουν το υλικό αυτό και να προγραμματίσουν τις δικές τους δράσεις και εκδηλώσεις εμπλέκοντας ουσιαστικά και με τρόπο δημιουργικό όλα τα παιδιά.

Στα πλαίσια της ως άνω συνεργασίας, έχω προκηρύξει διαγωνισμό ποίησης για παιδιά με θέμα «Τα Δικαιώματα του Παιδιού». Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού κάλεσε τα σχολεία να ασχοληθούν με το διαγωνισμό στις 3 Νοεμβρίου. Με τη βοήθεια εκπαιδευτικών, τους οποίους ευγενικά παραχώρησε το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, έγινε η πρώτη διαλογή των ποιημάτων των παιδιών, με την προώθηση 50 ποιημάτων για κάθε μια από τις τέσσερις ηλικιακές κατηγορίες παιδιών οι οποίες συμμετέχουν στο διαγωνισμό στις δύο κριτικές επιτροπές (παιδιά Α΄ μέχρι Γ΄ Δημοτικού, Δ΄ μέχρι Στ΄ Δημοτικού, Α΄ μέχρι Γ΄ Γυμνασίου και Α΄ μέχρι Γ΄ Λυκείου). Οι κριτικές επιτροπές, στις οποίες εκπροσωπούνται ουσιαστικά τα ίδια τα παιδιά, αναμένεται να συνέλθουν σε συνεδρία αύριο 17 Νοεμβρίου για να επιλέξουν τα τρία καλύτερα ποιήματα ανά κατηγορία. Η απονομή των βραβείων θα γίνει στη διάρκεια της επετειακής εκδήλωσης της 20ης Νοεμβρίου.

Έχω επίσης προκηρύξει διαγωνισμό αφίσας για νέους γραφίστες κάτω των είκοσι πέντε χρόνων. Οι γραφίστες αποτελούν μια επαγγελματική ομάδα η οποία μέσω της διαφήμισης συμβάλλουν σημαντικά στη δημιουργία της κοινωνικής πραγματικότητας την οποία βιώνουμε καθημερινά. Με την προκήρυξη του εν λόγω διαγωνισμού ευελπιστώ ότι θα συμβάλω στην περαιτέρω ευαισθητοποίησή τους σε θέματα δικαιωμάτων του παιδιού και κατ’ επέκταση στην ενίσχυση του φιλικού προς τα παιδιά χαρακτήρα του έργου τους. Ο διαγωνισμός έληξε στις 31 Οκτωβρίου και η Κριτική Επιτροπή, στην οποίαν είχαν και πάλι ουσιαστική συμμετοχή εκπρόσωποι των παιδιών, επέλεξε τις τρεις καλύτερες αφίσες οι οποίες θα βραβευθούν στα πλαίσια της εκδήλωσης της 20ης Νοεμβρίου.

Σε συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης μεταφράσαμε και αποστείλαμε σε όλα τα σχολεία το επετειακό έντυπο υλικό (ένα τρίπτυχο και μια αφίσα) το οποίο έκδωσε το Συμβούλιο της Ευρώπης.

«Παραγωγή από παιδιά ταινίας μικρού μήκους με τίτλο «Εστιάζοντας στις απόψεις των παιδιών». Στα πλαίσια της Δράσης αυτής εικοσιένα παιδιά, ηλικίας 11 – 13 χρόνων, προερχόμενα από διαφορετικά κοινωνιπολιτισμικά πλαίσια (από αστικό και αγροτικό περιβάλλον, παιδιά μεταναστών, παιδιά που ζουν στην Παιδική Στέγη και παιδιά που φοιτούν σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία), αρχικά συμμετείχαν σε πεντάωρο διαδραστικό εργαστήριο με θέμα τα δικαιώματα του παιδιού. Στη συνέχεια, στα πλαίσια δύο πεντάωρων, επίσης διαδραστικών εργαστηριών, υπό την καθοδήγηση ειδικής επί του θέματος εκπαιδεύτριας, κλήθηκαν να αποκτήσουν βασικές γνώσεις για την παραγωγή ταινιών, με ειδική αναφορά στην παραγωγή κινούμενων εικόνων ( animation) και στη συνέχεια να εργαστούν στην παραγωγή της δικής τους ταινίας μικρού μήκους με θέμα τα Δικαιώματα του Παιδιού. Η ταινία, θα πολλαπλασιαστεί και θα διαμοιραστεί σε σχολεία για να χρησιμοποιηθεί ως εκπαιδευτικό εργαλείο ενώ θα ανεβεί και στην Ιστοσελίδα του Γραφείου μου. Παράλληλα, αναμένεται να προβληθεί στο Διεθνές Φεστιβάλ Παιδικού Κινηματογράφου Κύπρου το οποίο βρίσκεται αυτές τις μέρες σε εξέλιξη, είναι αφιερωμένο στα 20χρονα από την υιοθέτηση της Σύμβασης και τελεί υπό την αιγίδα μου.

Στις 19 Νοεμβρίου θα παρευρεθώ σε εκδήλωση που οργανώνει το Δημοτικό Σχολείο Χρυσελεούσας (Κ. Β΄) με αφορμή τα 20 χρόνια από την υιοθέτηση της Σύμβασης. Στην εκδήλωση έχει κληθεί να παραβρεθεί επίσης ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού και ο Πρόεδρος και τα μέλη της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής.

Όπως έχω ήδη αναφέρει, το αποκορύφωμα των εκδηλώσεων θα είναι η Επετειακή Εκδήλωση της 20ης Νοεμβρίου στην οποία θα παρευρεθεί και μιλήσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Η Εκδήλωση επικεντρώνεται στο τρίπτυχο "Αξιοπρέπεια, Ανάπτυξη, Διάλογος" το οποίο αποτέλεσε θέμα της πανηγυρικής επετειακής εκδήλωσης την οποία οργάνωσε η Υπάτη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στις 7 και 8 Οκτωβρίου στη Γενεύη. Αξιοπρέπεια, Ανάπτυξη και Διάλογος αναφέρονται στις τρεις κεντρικές προκλήσεις στις οποίες καλείται να απαντήσει η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού:
τη διασφάλιση της εγγενούς αξιοπρέπειας του παιδιού
τον εφοδιασμό του παιδιού με το πλήρες φάσμα των δυνατοτήτων για την ανάπτυξή του
τη διευκόλυνση του διαλόγου ανάμεσα στους ενήλικές και τα παιδιά σύμφωνα με τη συμμετοχική προσέγγισης της Σύμβασης.

Στο καλλιτεχνικό μέρος της Εκδήλωσης πρωταγωνιστές είναι φυσικά τα παιδιά. Ομάδα παιδιών, κάτω από την καθοδήγηση της χορογράφου Έλενας Χριστοδουλίδου, διερευνούν τα δικαιώματά τους και εκφράζονται ελεύθερα, με κύρια εκφραστικά μέσα τη μουσική και το χορό. Οι αρχικές σκέψεις της χορογράφου αναπτύσσονται δημιουργικά από τα παιδιά μέσα από διαδραστικές δραστηριότητες, εξελίσσοντας την παράσταση και δομώντας την κατά τρόπο που να αποτυπώνει τις δικές τους σκέψεις και ανησυχίες.

Τέλος, στα πλαίσια της Επετειακής Εκδήλωσης θα απονεμηθούν τα βραβεία στους νικητές και τις νικήτριες του Διαγωνισμού Ποίησης για Παιδιά με θέμα τα Δικαιώματα του Παιδιού, τα χρηματικά έπαθλα για το Διαγωνισμό Αφίσας για Νέους Γραφίστες. Στο περιθώριο της εκδήλωσης θα οργανωθεί έκθεση αφίσας με τις δημιουργίες που έλαβαν μέρος στο Διαγωνισμό Αφίσας για Νέους Καλλιτέχνες και θα υπάρχουν αναρτημένα τα ποιήματα των παιδιών που διακρίθηκαν στο διαγωνισμό ποίησης.

ΙΙ. Παρουσίαση της Ετήσια Έκθεσης του 2008 της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού

Εκμεταλλευόμενη τη σημερινή μας συνάντηση θα ήθελα να αναφερθώ στο περιεχόμενο της πρώτης ετήσιας έκθεσης του Γραφείου μου την οποία, όπως θα γνωρίζετε, έχω παραδώσει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στις 03/11/2009 και στον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων στις 6/11/2009, σύμφωνα με το άρθρο 7 του Νόμου 74(Ι)/2007.


Πρόκειται για την πρώτη Ετήσια Έκθεση της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού.

Όπως σημειώνω στον Πρόλογό μου στην Έκθεση, το 2008 υπήρξε μια ιστορική χρονιά στον τομέα της διασφάλισης των δικαιωμάτων των παιδιών στην Κύπρο. Το 2008 είναι η χρονιά κατά την οποία ανέλαβα καθήκοντα ως η πρώτη Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού με βάση το θεσμικό νόμο που θεσπίστηκε το 2007.

Η Έκθεση συγκεντρώνει και παρουσιάζει τις πρωτοβουλίες που ανέλαβα, τις δραστηριότητες που έχω αναπτύξει και τις ενέργειες, στις οποίες προέβηκα ως Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού στη διάρκεια του 2008. Κατά τον τρόπο αυτό, η Έκθεση, αποτελεί καταγραφή του πολυσύνθετου ρόλου τον οποίο έχει να επιτελέσει ο Θεσμός τον οποίο έχω την τιμή και την ευθύνη να υπηρετώ.

Σταθερή μου επιδίωξη υπήρξε, και συνεχίζει να είναι, τα παιδιά να περάσουν στην κεντρική σκηνή της κοινωνικής ζωής του τόπου μας, στη βάση της Αρχής της Συμμετοχής και του σεβασμού των δικαιωμάτων τους.

Κεντρικός άξονας της λειτουργίας του θεσμού, κατά την πρώτη χρονιά της λειτουργίας του, υπήρξε η ανάληψη πρωτοβουλιών οι οποίες να προωθούν τη φωνή των παιδιών παρέχοντας τους τη δυνατότητα να ακουστούν σε κάθε βήμα. Οι πρωτοβουλίες αυτές αφορούν ένα ευρύ φάσμα τομέων και θεμάτων. Ενδεικτικά αναφέρω, τη λειτουργία της διαδραστικής ιστοσελίδας του γραφείου μου, τη συνεργασία μου με την Κυπριακή Παιδοβουλή, την ΠΣΕΜ και άλλα οργανωμένα σύνολα ή ομάδες παιδιών, τη συμμετοχή μου σε μαθητικά συνέδρια, το πρόγραμμα επισκέψεων μου σε σχολεία κ.λπ.


Με γνώμονα την αντίληψη ότι η γνώση είναι η κινητήριος δύναμη κάθε αλλαγής ανέπτυξα στη διάρκεια όλης της χρονιάς πολλαπλές δράσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση της κοινωνίας (συνέδρια σε επαγγελματίες, πρόγραμμα επισκέψεων μου σε σχολεία, έκδοση και διάδοση σχετικού με τη Σύμβαση υλικού).

Παράλληλα, παρακολουθώντας και ασκώντας έλεγχο σε όλα τα επίπεδα λάβαμε μέτρα προώθησης και προστασίας των δικαιωμάτων των παιδιών σε νομοθεσίες, πολιτικές, διαδικασίες, διοικητικές αποφάσεις και πρακτικές.

Στο σημείο αυτό θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό να τονίσω ότι, στη διάρκεια του 2008 έχουν τεθεί οι βάσεις μιας ουσιαστικής και παραγωγικής συνεργασίας ανάμεσα στο θεσμό και την Εκτελεστική Εξουσία.

Ο θεσμός, στην άσκηση του ελεγκτικού του ρόλου, αντιμετωπίζεται, ήδη, από τους φορείς της Εκτελεστικής Εξουσίας, ως καθοδηγητικός /επικουρικός στην εκπλήρωση ενός κοινού στόχου, τη λειτουργία του κράτους δικαίου.

Η αντιμετώπιση, των παρεμβάσεων μου από τους φορείς της Εκτελεστικής Εξουσίας, και η εμφανής προσπάθεια τους για συμμόρφωση και αξιοποίηση των εισηγήσεών μου, πιστεύω ότι αντικατοπτρίζει, από τη μια, την ετοιμότητα του κράτους να στηρίξει το θεσμό και, από την άλλη, το γεγονός ότι ο θεσμός κατάφερε σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα να αποδείξει ότι, οι παρεμβάσεις του είναι μελετημένες και στόχο έχουν να συνεπικουρούν το κράτος στην εκπλήρωση των διεθνών υποχρεώσεών του για πλήρη εφαρμογή των προνοιών της Σύμβασης.

Εξίσου ουσιαστική υπήρξε η συνεργασία του θεσμού με τη Νομοθετική Εξουσία. Είναι πλέον πρακτική, να καλείται η Επίτροπος για να εκφράσει απόψεις, όταν συζητούνται νομοσχέδια ή θέματα που αφορούν παιδιά σε Κοινοβουλευτικές Επιτροπές, οι οποίες, οφείλω να ομολογήσω, λαμβάνονται σοβαρά υπόψη στην οριστικοποίηση νομοθετημάτων και, συχνά, γίνεται επίκληση τούτων από βουλευτές. Ενδεικτικά αναφέρω τη συνεισφορά μου με συγκεκριμένες απόψεις στη συζήτηση για την αναθεώρηση του περί Παιδίων Νόμου [Κεφ. 352, 83 (II/ 1999, 143 (I)/ 2002, 64 (I)/ 2007] και τον εκσυγχρονισμό του περί Υιοθεσίας Νόμου του 1995 [19 (Ι)/ 1995].

Γενικότερες Διαπιστώσεις- Εισηγήσεις:
Οι νομοθεσίες που αφορούν τα παιδιά δεν συνάδουν πλήρως με τις αρχές και τις διατάξεις της Σύμβασης.
Απουσιάζει ο μηχανισμός, οποίος συντονίζει τις κυβερνητικές δραστηριότητες σε σχέση με την εφαρμογή της Σύμβασης, του Εθνικού Σχεδίου Δράσης και των Συμπερασμάτων της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Οι νομοθετικές ρυθμίσεις, είναι βασικές προϋποθέσεις όχι όμως και επαρκείς για τη διασφάλιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων γενικότερα και ειδικότερα των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Προς τούτο, χρειάζεται ουσιαστική εμπέδωση, τόσο στο επίπεδο της ευρύτερης κοινωνίας όσο και σε θεσμικό και διοικητικό επίπεδο, των αρχών πάνω στις οποίες θεμελιώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, απαιτείται ριζική ρήξη με παραδοσιακές νοοτροπίες και η εγκατάλειψη παγιωμένων στάσεων και αντιλήψεων.
Θεωρώ καίριας σημασίας για την ευημερία των παιδιών στην Κύπρο, υπό την ευρύτερη έννοια του όρου, την οικοδόμηση και εμπέδωση, στο πλαίσιο της κοινωνίας, μιας κουλτούρας δικαιωμάτων του παιδιού. Η εμπέδωση μιας τέτοιας κουλτούρας είναι περισσότερο από επιτακτική στο επίπεδο των Υπηρεσιών και των θεσμών που εργάζονται με τα παιδιά ή για τα παιδιά.
Βασική μου διαπίστωση είναι ότι τόσο τα παιδιά όσο και η κοινωνία ευρύτερα δεν είναι πλήρως ενημερωμένοι για τα δικαιώματα των παιδιών ή δεν ξέρουν πώς αυτά εφαρμόζονται στην πράξη. Η συγκεκριμένη διαπίστωση αφορά, σε μεγάλο βαθμό, και τις ομάδες επαγγελματιών που εργάζονται με τα παιδιά ή γι' αυτά
Χρειάζεται να ενισχυθεί η παροχή συστηματικής επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης για τα δικαιώματα του παιδιού σε επαγγελματικές ομάδες που εργάζονται με τα παιδιά.
Απουσιάζει η ύπαρξη κεντρικού μητρώου και ολοκληρωμένου συστήματος συλλογής μεμονωμένων στοιχείων, που αφορούν όλους τους τομείς που καλύπτει η Σύμβαση, καθώς και οι συναφείς δείκτες για τα δικαιώματα του παιδιού, που να καλύπτουν όλες τις ηλικίες παιδιών ξεχωριστά, με ιδιαίτερη έμφαση κυρίως στις ευάλωτες ομάδες.
Οι βασικές αρχές της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, το δικαίωμα μη διάκρισης (άρθρο 2 της Σύμβασης), το δικαίωμα να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού (άρθρο 3), το δικαίωμα στη ζωή, την επιβίωση και την ανάπτυξη (άρθρο 6) και το δικαίωμα στο σεβασμό των απόψεων του παιδιού, σύμφωνα με την ηλικία και το βαθμό ωριμότητάς του (άρθρο 12), δεν αντικατοπτρίζονται πλήρως στη νομοθεσία, τις πολιτικές και τα εθνικά και τοπικά προγράμματα.
Πρέπει να διευρυνθούν οι ευκαιρίες που δίνονται στα παιδιά να εκφράζουν τις απόψεις τους για τις αποφάσεις που τα αφορούν, στην οικογένεια, στο σχολείο και στην κοινωνία.
Πρέπει να συνεχιστεί η ενίσχυση της συνεργασίας με τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και να μελετηθεί η δυνατότητα συστηματικότερης εμπλοκής τους, ιδιαίτερα εκείνων που δραστηριοποιούνται στον τομέα των δικαιωμάτων των παιδιών, σε όλα τα στάδια της εφαρμογής της Σύμβασης.

Ειδικότερες Διαπιστώσεις - Εισηγήσεις:
Συμμετοχή των παιδιών:
Η κατανόηση, η αποδοχή και, κατ' επέκταση, η εφαρμογή του δικαιώματος των παιδιών για ουσιαστική συμμετοχή, σε κάθε επίπεδο όπου λαμβάνονται αποφάσεις οι οποίες επηρεάζουν τη ζωή τους, παρουσιάζει σημαντική αντίσταση στα πλαίσια (και) της κυπριακής κοινωνίας. Αυτό αντανακλά την αδυναμία της να αναγνωρίσει τα παιδιά ως ενεργά της μέλη και τη δυνατότητά τους να συνεισφέρουν στη διαμόρφωση της κοινωνικής πραγματικότητας.

Αντιλαμβάνομαι ότι η αλλαγή στο επίπεδο αυτό είναι δύσκολη και προχωρά αργά. Για τούτο εισηγούμαι συνέπεια και επιμονή, με δράσεις που προωθούν την παιδική συμμετοχή σε κάθε επίπεδο και οργανισμό όπου φιλοξενούνται παιδιά ή παρέχονται υπηρεσίες σε παιδιά. Εμβάθυνση των δημοκρατικών διαδικασιών και πιο ουσιαστική συμμετοχή στους χώρους της εκπαίδευσης και της παιδικής προστασίας αλλά και εισαγωγή της θεσμοθετημένης συμμετοχής στο χώρο της υγείας (παιδιατρικές μονάδες) και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η σχετική επιμόρφωση των επαγγελματιών που εργάζονται με παιδιά είναι ουσιαστική παράμετρος του όλου θέματος.

Συνεργασία και συντονισμός εμπλεκομένων φορέων:
Διαπιστώνω ότι σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται πρόβλημα στο συντονισμό και τη συνεργασία ανάμεσα σε φορείς, Υπηρεσίες διαφορετικών Υπουργείων αλλά και ανάμεσα σε φορείς και Υπηρεσίες του ίδιου Υπουργείου ως προς το χειρισμό θεμάτων που αφορούν παιδιά. Γίνεται εισήγηση για την ανάπτυξη αποτελεσματικών μηχανισμών ενδοϋπηρεσιακού συντονισμού καθώς και διϋπηρεσιακής συνεργασίας.

Νομοθετικό πλαίσιο:
Η Κύπρος διαθέτει, γενικώς ομιλούντες, ένα ικανοποιητικό νομοθετικό πλαίσιο σε σχέση με τα δικαιώματα του παιδιού. Εντοπίζονται προβλήματα στην εφαρμογή. Παράλληλα είναι απαραίτητη η προσαρμογή διάφορων νομοθετημάτων και η πλήρης εναρμόνισή τους με τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του παιδιού. Υπέβαλα σχετικές εισηγήσεις που αφορούν:
o Τη νομοθεσία για τα παιδιά
o Τη νομοθεσία που ρυθμίζει τις υιοθεσίες
o Τους Κανονισμούς Λειτουργίας Δημόσιων Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης
o Τη νομοθεσία για την πλήρη απαγόρευση του καπνίσματος
o Τον περί Γονικής Άδειας και Άδειας για λόγους Ανωτέρας Βίας Νόμο

Εκπαιδευτικό Σύστημα:
Σε γενικές γραμμές το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος είναι εναρμονισμένο με τις αρχές της Σύμβασης. Ο Πολιτικός Προϊστάμενος του ΥΠΠ έχει δεχθεί το θεσμό και τις παρεμβάσεις του με ένα γνήσιο πνεύμα συνεργασίας.
Εντούτοις παρουσιάζονται προβλήματα (σχέσεις εκπαιδευτικών με μαθητές, δυσμενείς διακρίσεις, αντικοινωνική συμπεριφορά). Πολλά θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά ακόμη και να προληφθούν με την οικοδόμηση κουλτούρας σεβασμού των δικαιωμάτων του παιδιού σε επίπεδο σχολικής μονάδας αλλά και στο πλαίσιο διοίκησης και λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος ευρύτερα. Η απουσία μιας τέτοιας κουλτούρας αντανακλάται ιδιαίτερα στο επίπεδο και την ποιότητα της συμμετοχής των παιδιών στη σχολική ζωή. Επιβάλλεται η προώθηση της συμμετοχής και παράλληλα επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σχετικά με τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γενικότερα και ειδικότερα των δικαιωμάτων του παιδιού αλλά και κατάρτισή τους στην εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Έχει διαπιστωθεί ότι οι μαθητές δεν είναι πάντα ενημερωμένοι αναφορικά με τη λειτουργία "Ομάδων Πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας στην Οικογένεια και στο σχολείο" ενώ οι εκπαιδευτικοί εκφράζουν την ανησυχία ως προς τις επιπτώσεις που δυνατόν να έχει στο άτομό τους η προώθηση των αναφορών για βία στην οικογένεια. Γίνεται εισήγηση για διασχολική συνεργασία μέσα από την οποία θα μπορούσαν να αναγνωριστούν καλές πρακτικές και να γίνει ανταλλαγή εμπειριών.


Υγεία
Διαπιστώνω ελλείψεις στη στελέχωση των δημόσιων νοσοκομείων με εξειδικευμένο προσωπικό (παιδονευρολόγοι, παιδοψυχίατροι, λογοθεραπευτές, φυσιοθεραπευτές κλπ. καθώς και ότι οι περισσότερες υπηρεσίες υγείας και αποκατάστασης (για παιδιά) είναι συγκεντρωμένες στη Λευκωσία. Συστήνω αφενός την ενίσχυση της παροχής υγείας με εξειδικευμένο προσωπικό και την αποκέντρωση των υπηρεσιών.
Επισημαίνει ότι το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο που ρυθμίζει την πρόσβαση παιδιών σε υπηρεσίες υγείας και αποκατάστασης από το δημόσιο τομέα καθώς και το "Σχέδιο Παροχής Οικονομικής Αρωγής για Υπηρεσίες που δεν Προσφέρονται στο Δημόσιο Τομέα" δεν καλύπτουν τα παιδιά αιτητών πολιτικού ασύλου και παράνομων μεταναστών. Εντοπίζει επίσης ότι η μη γνώση της ελληνικής δημιουργεί πρόβλημα επικοινωνίας για πολλά παιδιά και συστήνει την παρουσία μεταφραστών στα νοσοκομεία.
Θεωρώ, επίσης, ότι είναι επιτακτική ανάγκη η δημιουργία Νοσοκομειακής Ψυχιατρικής Κλινικής για Παιδιά και Εφήβους.

Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ)
Η οικογένεια, σύμφωνα με τη Σύμβαση, ανεξάρτητα από τη μορφή της είναι το φυσικό περιβάλλον για την ανάπτυξη και ευημερία των παιδιών. Οι ΥΚΕ είναι η κατεξοχήν αρμόδιες με τη στήριξη και την ενδυνάμωση του θεσμού της οικογένειας.
Μέσα από την εξέταση παραπόνων που μου έχουν υποβληθεί, διαπιστώνω ελλείψεις σε διάφορους τομείς που αφορούν τη λειτουργία των ΥΚΕ.
Ένας τέτοιος τομέας είναι η στελέχωση των Υπηρεσιών. Εντοπίζονται τόσο αριθμητικές ελλείψεις όσο και σε ότι αφορά τα επαγγελματικά προσόντα των στελεχών αλλά και την επιμόρφωσή τους. Πιο εμφανές είναι το πρόβλημα στο ιδρυματικό προσωπικό στο χώρο της παιδικής προστασίας.
Οι χρονοβόρες διαδικασίες των ΥΚΕ (π.χ. εξέταση αιτήματος παροχής δημόσιου βοηθήματος) και η μη αποτελεσματική συνεργασία και συντονισμός με άλλες εμπλεκόμενες Υπηρεσίες αλλά και ορισμένες φορές η έλλειψη συντονισμένων ενδοϋπηρεσιακών ενεργειών λειτουργούν σε βάρος των δικαιωμάτων των παιδιών. Σημαντικό κενό παρουσιάζεται επίσης τόσο στις διαδικασίες υποβολής και εξέτασης παραπόνων προς τις ΥΚΕ που αφορούν παραβίαση των δικαιωμάτων των παιδιών όσο και στο επίπεδο της εφαρμογής των θεσμοθετημένων διαδικασιών αναφορικά με τη συμμετοχή των παιδιών σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων που τα αφορούν.
Εισηγούμαι:
o την περαιτέρω ενίσχυση των ΥΚΕ με ειδικευμένο προσωπικό και συνεχή και συστηματική επιμόρφωση των λειτουργών ευημερίας και των ιδρυματικών λειτουργών όλων των βαθμίδων
o ενίσχυση των υφιστάμενων συμβουλευτικών δομών που αποσκοπούν στην ενδυνάμωση της οικογένειας και διεύρυνση των εξειδικευμένων δομών παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών
o αποτελεσματική χρήση των διατάξεων του σχετικού Νόμου για οικονομική και πρακτική ενίσχυση της οικογένειας
o λειτουργία προγραμμάτων ανάπτυξης του θετικού γονικού ρόλου
o σχεδιασμό ξεκάθαρης πολιτικής και κατευθυντήριων γραμμών για τη συμμετοχή των παιδιών στη λήψη αποφάσεων που τα αφορούν
o εφαρμογή τυπικών διαδικασιών, φιλικών προς τα παιδιά, για υποβολή παραπόνων από τα ίδια τα παιδιά

Υιοθεσίες
Η Επίτροπος, έχοντας εξετάσει επισταμένως το θέμα των υιοθεσιών εντόπισε ελλείψεις στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο. Επισήμανε την ανάγκη αναμόρφωσης και εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας, ώστε να καλύπτει τόσο τις εθνικές όσο και τις διακρατικές υιοθεσίες. Η Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων δεσμεύτηκε ότι οι ΥΚΕ θα καταρτίσουν προσχέδιο της νομοθεσίας.

Στέγη "Νέα Ελεούσα"
Εισηγήσεις:
o Διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών που διαμένουν στη Στέγη
o Αύξηση του προσωπικού
o Επιμόρφωση και εκπαίδευση ιδρυματικών λειτουργών
o Πρόσληψη ειδικών επιστημόνων για την παροχή θεραπευτικής βοήθειας στα παιδιά
o Διαχωρισμός παιδιών από ενηλίκους
o Πιο ενεργή συμμετοχή των οικογενειών των παιδιών στις αποφάσεις και πρακτικά ζητήματα της Στέγης
o Ενθάρρυνση ενεργότερης συμμετοχής των εθελοντικών ομάδων που πλαισιώνουν το έργο της Στέγης.

Άσκηση βίας στην Οικογένεια
Μέσα από τις επαφές μου με παιδιά έχω αντιληφθεί ότι το θέμα της άσκησης βίας στην οικογένεια απασχολεί και τα ίδια τα παιδιά. Εισηγούμαι αναγκαία προϋπόθεση για την αποτελεσματική θεραπεία του κοινωνικού αυτού προβλήματος την ανάπτυξη σχετικής Εθνικής Στρατηγικής και Σχεδίου Δράσης.
Έχω επίσης διαπιστώσει ανεπάρκειες στην προστασία των παιδιών που παρουσιάζονται ως θύματα, διάδικοι ή μάρτυρες σε δικαστικές υποθέσεις άσκησης βίας στην οικογένεια. Για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος εισηγούμαι την εφαρμογή δια-τμηματικών διαδικασιών στην αναφορά, παραπομπή και χειρισμό κάθε περιστατικού, καθώς και την εξειδίκευση του προσωπικού που χειρίζεται τέτοια περιστατικά.

Δικαστικό Σύστημα
Τονίζω την ανάγκη για δημιουργία ενός Δικαστικού Συστήματος φιλικού προς τα παιδιά. Παρόλο που θεωρώ το επίπεδο απονομής δικαιοσύνης στην Κύπρο ιδιαίτερα ψηλό, σε σειρά αποφάσεων, ιδιαίτερα στη σφαίρα της απονομής ποινικής δικαιοσύνης, η Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού δεν λήφθηκε υπόψη.