Νέα Ελεούσα: Λειτούργησε το 1977 από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας. Λειτουργεί πάνω σε 24ωρη βάση και εξυπηρετεί 32 ενοίκους, 27 ενήλικες και 5 παιδιά. Παρέχεται ιδρυματική φροντίδα σε άτομα με νοητική υστέρηση.

Στοχεύει στην : (α) αξιοποίηση και ανάπτυξη των σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων τους με επιδίωξη τη μεγαλύτερη αυτοεξυπηρέτηση και κοινωνικοποίηση τους,
(β) ανακούφιση των οικογενειών τους από το ψυχικό άγχος και σωματική κούραση που προκαλεί η καθημερινή ένταση της προστασίας τους
(γ) παροχή σε όλα τα μέλη της οικογένειας της ευκαιρίας εργοδότησης και συμβολή στη βελτίωση του οικονομικού επιπέδου της οικογένειας.

Υπάρχει Συμβουλευτική Επιτροπή που διορίζεται κάθε 2 χρόνια από τον Υπ. Εργασίας για να ενισχύει το έργο του προσωπικού και να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ενοίκων.

Από το 1996 λειτούργησαν 6 σπιτάκια στην κοινότητα στην Επαρχία Λευκωσίας που φιλοξενούν ενοίκους της Στέγης Νέα Ελεούσα. Στόχος της δημιουργίας των σπιτιών αυτών είναι η αποϊδρυματοποίηση ατόμων με ειδικές ανάγκες και την ένταξη τους στην κοινωνία διασφαλίζοντας την αξιοπρέπεια τους. Ο θεσμός αυτός λειτουργεί με επιτυχία όπως αξιολογείται από όλα τα μέρη.

Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού: Tον Αύγουστο 2007 διορίστηκε η πρώτη Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού στην Κύπρο, μετά τη ψήφιση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων του περί Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Νόμο τον Ιούνιο 2007, 74(Ι)/2007. Το Γραφείο της Επιτρόπου έχει πολύ πρόσφατα λειτουργήσει μετά τη στελέχωση του με 2 Λειτουργούς Ευημερίας και 1 Διοικητικό Λειτουργό. Ο ρόλος του Επιτρόπου Προστασίας του Παιδιού είναι να προωθεί και να προστατεύει τα δικαιώματα και την ευημερία όλων των παιδιών. Ρόλος του είναι να εκπροσωπεί τα παιδιά και το συμφέρον τους σε όλα τα επίπεδα, να διαφωτίζει και να ευαισθητοποιεί την κοινωνία για τα δικαιώματα του παιδιού στην οικογένεια, το σχολείο, την κοινότητα, να εντοπίζει και να προωθεί τις απόψεις των παιδιών εκεί όπου δεν μπορούν να ακουστούν, να παρακολουθεί τις νομοθεσίες που έχουν σχέση με το παιδί και να υποβάλει προτάσεις για εναρμόνιση τους με τη Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού, να οργανώνει εκστρατείες διαφώτισης, να διορίζει αντιπρόσωπο του παιδιού σε δικαστικές διαδικασίες που το επηρεάζουν και να εκπροσωπεί τα παιδιά σε διαδικασίες που τα αφορούν.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί ο Επίτροπος έχει ευθύνη και υποχρέωση να προωθεί και να ενημερώνει το κοινό για τα δικαιώματα όλων των παιδιών στην Κύπρο. Ειδικότερα ο Επίτροπος παρακολουθεί πρακτικές και πολιτικές που εφαρμόζονται σε τομείς που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τα παιδιά και απευθύνει συστάσεις και εισηγήσεις στους αρμόδιους φορείς . Μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του αυτών ο Επίτροπος έχει κληθεί να εκφράσει τη θέση του γύρω από τις καταγγελίες Βουλευτών για καταπάτηση των δικαιωμάτων των ανήλικων παιδιών που φιλοξενούνται στη Στέγη Νέα Ελεούσα.

Καταγγελίες:Τα παιδιά παρουσιάζουν παλινδρόμηση σε τέτοιο βαθμό που έχουν γίνει πιο επιθετικά εξαιτίας των συνθηκών κράτησής τους. Το Ειδικό Σχολείο στο οποίο φοιτούν αδυνατεί να τα αντιμετωπίσει, με αποτέλεσμα να φοιτούν λιγότερες ώρες, και να παραμένουν κλειδωμένα στα δωμάτια τους στη Νέα Ελεούσα για περισσότερες ώρες.

4 παιδιά διανυκτερεύουν και 1 διημερεύει στο ίδρυμα με 22 ενήλικες.

Δεν προσφέρεται ειδικό πρόγραμμα και υποδομή για τις ανάγκες των παιδιών, δεν παρέχεται επιστημονική εξατομικευμένη στήριξη των παιδιών, χώρο για παιγνίδι, το απαραίτητο προσωπικό σε αριθμό και ειδικότητες.

Παιδιά μένουν κλειδωμένα 12-16 ώρες λόγω δυσκολίας επιτήρησης.


Νομοθετικό πλαίσιο: Το μέτρο περιορισμού παιδιών γενικά σε Ιδρύματα Παιδικής Προστασίας για σκοπούς «προστασίας, πειθαρχίας, τάξης» παρουσιάζεται παγκόσμια και σύμφωνα με σύντομη έρευνα οι αριθμοί φαίνεται να είναι αρκετά ψηλοί. Η πεποίθηση ότι για διατήρηση «καλής συμπεριφοράς» και «πειθαρχίας» μέσα από την πρακτική αυτή είναι λανθασμένη και οδηγεί τους επαγγελματίες να την χρησιμοποιούν με μη εποικοδομητικό τρόπο αλλά αντίθετα με τρόπο που τα αποτελέσματα να είναι μόνο αρνητικά.

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και η Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης Rec(2005) για τα Δικαιώματα των Παιδιών που διαμένουν σε Ιδρύματα θέτουν βασικές προδιαγραφές ποιότητας ζωής που αφορούν κάθε παιδί που ζει σε ίδρυμα και τις οποίες οφείλει να εξασφαλίζει κάθε κράτος που την έχει υπογράψει και κυρώσει . Τα άρθρα είναι τα εξής:

Άρθρο 2 (παράγραφος 2): Το δικαίωμα προστασίας του παιδιού ώστε να προστατεύεται αποτελεσματικά έναντι κάθε μορφής διάκρισης…

Άρθρο 3 (παράγραφος 1): Ανάγκη για αποφάσεις εστιασμένες στο συμφέρον του παιδιού

Άρθρο 3 (παράγραφος 3): Λειτουργία οργανισμών έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια, υγεία, η αρμοδιότητα του προσωπικού και η κατάλληλη εποπτεία

Άρθρο 19: Προστασία από τη βία, εκπόνηση κοινωνικών προγραμμάτων για τη στήριξη του παιδιού και αυτών που έχουν την επιμέλεια του και για άλλες μορφές πρόνοιας… και την παρακολούθηση της εξέλιξης τους σε περιπτώσεις κακομεταχείρισης

Άρθρο 27: Το δικαίωμα για ένα κατάλληλο επίπεδο ζωής που να επιτρέπει τη σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική, κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Άρθρο 23 (παράγραφος 1): Το δικαίωμα των πνευματικά ή σωματικά ανάπηρων παιδιών να διάγουν πλήρη και αξιοπρεπή ζωή σε συνθήκες που εγγυώνται την αξιοπρέπεια τους, ευνοούν την αυτονομία τους…

Άρθρο 23 (παράγραφος 2): Το δικαίωμα των ανάπηρων παιδιών να τυγχάνουν ειδικής φροντίδας…. και μιας βοήθειας από αυτούς που τα έχουν αναλάβει προσαρμοσμένη στην κατάσταση του παιδιού

Άρθρο 37 : Τα Συμβαλλόμενα Κράτη επαγρυπνούν ώστε:
(α) Κανένα παιδί να μην υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε άλλες σκληρές, απάνθρωπες, ή εξευτελιστικές τιμωρίες ή μεταχείριση..…..
(β) Κανένα παιδί να μην στερείται την ελευθερία του κατά τρόπο παράνομο ή αυθαίρετο.
(γ) Κάθε παιδί που στερείται την ελευθερία του να αντιμετωπίζεται με ανθρωπισμό και με τον οφειλόμενο στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου σεβασμό και κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της ηλικίας του. Ειδικότερα κάθε παιδί που στερείται την ελευθερία θα χωρίζεται από τους ενήλικες και έχει το δικαίωμα να διατηρήσει την επαφή με την οικογένεια του.

Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού εξέδωσε επιπρόσθετα πρόσφατα Γενικό Σχόλιο με το οποίο ξεκαθαρίζει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες το μέτρο περιορισμού μπορεί να χρησιμοποιείται:

«Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο όταν το παιδί θέτει σε άμεσο κίνδυνο τραυματισμού τον εαυτό του ή άλλους και μόνο όταν άλλα μέτρα χειρισμού έχουν εξαντληθεί. Η χρήση του περιορισμού, πρέπει να γίνεται κάτω από στενή και άμεση παρακολούθηση ιατρού ή ψυχολόγου. Δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται σαν τιμωρητικό μέτρο»

Θέση της Επιτρόπου:

Διαπιστώσεις:
Από τα μέχρι τώρα στοιχεία που είχα ενώπιον μου φαίνεται ότι το μέτρο αυτό εφαρμόζεται σαν ένα «προστατευτικό μέτρο» από το προσωπικό της Στέγης λόγω:
(α) κυρίως της έλλειψης ικανοποιητικού αριθμού προσωπικού για σκοπούς καλύτερης επιτήρησης. (Σε τέτοιους χώρους με σοβαρά περιστατικά επιβάλλεται 1:1 προσωπικό με παιδί)
(β) λόγω της επιθετικής συμπεριφοράς που τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν.



Συμπεράσματα:
Το μέτρο αυτό αποδεδειγμένα έχει φανεί ότι αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει την κατάσταση και παραβιάζει όλα τα πιο πάνω άρθρα της Σύμβασης. Θεωρείται μη κατάλληλο και μη εποικοδομητικό μέτρο και λειτουργεί αντίθετα προς την επίλυση της επιθετική συμπεριφοράς από πλευράς των παιδιών.

Σαν αποτέλεσμα λόγω του περιορισμού των παιδιών και της μη εποικοδομητικής απασχόλησης των παιδιών για πολλές ώρες κατά της διάρκεια του 24ώρου, η επιθετική και επικίνδυνη συμπεριφορά αυξάνεται. Παράλληλα χρειάζεται να ληφθεί σοβαρά υπόψη τα ενδεχόμενο αυτοτραυματισμού ενός παιδιού που βρίσκεται χωρίς επιτήρηση με όλες τις συνέπειες για το ίδιο το παιδί.

Εισηγήσεις:

Οι εισηγήσεις που ακολουθούν βασίζονται στα δεδομένα της κυπριακής πραγματικότητας, στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και σε διεθνή δεδομένα που αφορούν την παιδική προστασία:

Παροτρύνουμε την Αρμόδια Υπηρεσία να

διασφαλίσει την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών που διαμένουν στη Στέγη Νέα Ελεούσα,
προχωρήσει τάχιστα στην αύξηση του προσωπικού της Στέγης,
εφαρμόσει πρόγραμμα συνεχούς επιμόρφωσης των ιδρυματικών λειτουργών σε θέματα ανάπτυξης του παιδιού σε συνδυασμό με τα συγκεκριμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν που να συνοδεύονται με εκπαίδευση τους σε θέματα χειρισμού και κρίσεων των παιδιών,
προχωρήσει άμεσα στην πρόσληψη επιστημονικών ειδικοτήτων έτσι ώστε ο χώρος να λειτουργεί και σαν θεραπευτικό πλαίσιο
προβεί σε άμεσο διαχωρισμό ηλικιών – να δημιουργηθεί ξεχωριστή δομή για τα 5 παιδιά
ενθαρρύνει την περαιτέρω συνεργασία με ενεργότερη συμμετοχή των οικογενειών των παιδιών στις αποφάσεις και σε πρακτικά ζητήματα της Στέγης
ενθαρρύνει την περαιτέρω συνεργασία με ενεργότερη συμμετοχή των εθελοντικών ομάδων που πλαισιώνουν το έργο της Στέγης