Ομιλία Επιτρόπου σε εκδήλωση του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο για τα 25 χρόνια ζωής του Βραβείου Ζαχάρωφ, Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Λευκωσία Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013, 10 π.μ.

Ομιλία Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδας Κουρσουμπά σε εκδήλωση του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο για τα 25 χρόνια ζωής του Βραβείου Ζαχάρωφ
Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Λευκωσία
Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013, 10 π.μ.

“Το δικαίωμα στην Εκπαίδευση”

Είναι με ιδιαίτερη χαρά και αισθήματα τιμής που αποδέχτηκα την πρόσκληση του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο να μιλήσω στη σημερινή εκδήλωση με την ευκαιρία των 25 χρόνων ζωής του «Βραβείου Ζαχάρωφ για την ελευθερία του πνεύματος».

Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να απονέμει το φετινό βραβείο Ζαχάρωφ σε ένα παιδί και δη τη Μαλάλα Γιουσαφζάι, είναι μια, χωρίς αμφιβολία, ιδιαίτερη, πλην όμως, άριστη και απόλυτα δικαιολογημένη απόφαση.

Η Μαλάλα Γιουσαφζάι, παρά το μικρό της ηλικίας της, έχει καταστεί μια εμβληματική παγκόσμια προσωπικότητα με σημαντική συμβολή στον αγώνα για την υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Martin Schulz, “το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, απονέμοντας το Βραβείο Ζαχάρωφ στην Μαλάλα Γιουσαφζάι, αναγνωρίζει το απαράμιλλο σθένος αυτής της νεαρής γυναίκας. Η Μαλάλα υποστηρίζει με γενναιότητα το δικαίωμα κάθε παιδιού σε μια δίκαιη εκπαίδευση […] Το παράδειγμα της [Μαλάλα] μάς υπενθυμίζει το δικό μας καθήκον και τη δική μας ευθύνη απέναντι στο δικαίωμα των παιδιών στην εκπαίδευση”.

Κυρίες και κύριοι

“H εκπαίδευση, είναι το ισχυρότερο όπλο που διαθέτουμε, για να αλλάξουμε τον κόσμο”.
Η φράση αυτή, που αποδίδεται στο Νέλσων Μαντέλα, συνοψίζει τη δύναμη και την τεράστια κοινωνική αξία του αγαθού της εκπαίδευσης. Είναι στη βάση αυτής, ακριβώς, της προοπτικής που η διεθνής κοινότητα έχει αναγνωρίσει, και στη συνέχεια, κατοχυρώσει την εκπαίδευση ως αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα.

Στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η Εκπαίδευση, καθορίζεται ως αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα, στο οποίο όλοι και όλες θα πρέπει να έχουν πρόσβαση. Η Εκπαίδευση θα πρέπει να παρέχεται δωρεάν, από το Κράτος, τουλάχιστον στο επίπεδο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, και να έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα. Η Διακήρυξη αναγνωρίζει, επίσης, ότι, πέραν από δικαίωμα, η εκπαίδευση, θα πρέπει να λειτουργεί, ως μέσο για την προαγωγή των ανθρώπινων δικαιωμάτων γενικότερα.

Ο διφυής χαρακτήρας του αγαθού της εκπαίδευσης, ως απαραβίαστο ανθρώπινο δικαίωμα και, ταυτόχρονα, ως ουσιαστικό εργαλείο προώθησης του σεβασμού και προαγωγής της εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εν γένει, κατοχυρώνεται σε αριθμό Διεθνών Πράξεων Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αρχής γενομένης από το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα. Όπως υποδεικνύει, η αρμόδια Επιτροπή κάτω από το Σύμφωνο, “το δικαίωμα στην εκπαίδευση έχει ταξινομηθεί ποικιλοτρόπως, ως οικονομικό δικαίωμα, κοινωνικό δικαίωμα και πολιτιστικό δικαίωμα. Είναι, ταυτόχρονα, αστικό και πολιτικό δικαίωμα, καθώς επέχει κεντρικό ρόλο για την πλήρη και αποτελεσματική απόλαυση αυτών των δικαιωμάτων. Υπό αυτή την έννοια, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, συνοψίζει το ενιαίο και το αλληλοεξαρτώμενο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”.

H Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού κατοχυρώνει, στο άρθρο 28, το δικαίωμα κάθε παιδιού στην Εκπαίδευση, χωρίς καμιά διάκριση. Στο άρθρο 29, όπου καθορίζονται οι ευρύτεροι στόχοι που θα πρέπει να υπηρετεί η εκπαίδευση, προσδιορίζεται με σαφήνεια το αξιακό και ιδεολογικό πλαίσιο, το οποίο θα πρέπει, η παρεχόμενη στα παιδιά εκπαίδευση, να υπηρετεί. Η εκπαίδευση αυτή θα πρέπει, να συμβάλλει στην οικοδόμηση μιας δημοκρατικής και πλουραλιστικής κοινωνίας και να είναι δεσμευμένη στο σεβασμό και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με την Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, «Κάθε παιδί έχει δικαίωμα σε μια εκπαίδευση η οποία να είναι σχεδιασμένη κατά τέτοιο τρόπο ώστε, να του παρέχει δεξιότητες ζωής, να ενισχύει την ικανότητά του να απολαμβάνει το πλήρες εύρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να προωθεί μια κουλτούρα εμποτισμένη με τις σχετικές με τα ανθρώπινα δικαιώματα αξίες (CCR/ GC/ General Comment No.1) ».

Φίλες και φίλοι,

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της UNICEF, εξήντα ένα (61) εκατομμύρια παιδιά ηλικίας από 6 μέχρι 12 χρόνων, παραμένουν σήμερα, εκτός σχολείου. Ο αριθμός αυτός μεγαλώνει καθώς προχωρούμε σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των παιδιών, ζουν στις αναπτυσσόμενες χώρες, σε χώρες που μαστίζει η φτώχεια και η εξαθλίωση, αλλά και χώρες που εμπλέκονται σε μακροχρόνιες πολεμικές συρράξεις. Η προσωπική ιστορία και ο ευγενικός αγώνας της Μαλάλα Γιουσαφζάι, μάς υπενθυμίζει ακόμη, ότι, η στέρηση του δικαιώματος πρόσβασης στην εκπαίδευση, έχει ένα έντονα διαφυλικό χαρακτήρα, καθώς επηρεάζει περισσότερο τα κορίτσια από τα αγόρια.

Αναμφισβήτητα, οι πολίτες της Ενωμένης Ευρώπης, οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών αλλά και τα θεσμικά όργανα της Ένωσης, έχουμε μέγιστη ηθική υποχρέωση να υποστηρίξουμε την προσπάθεια των Ηνωμένων Εθνών με κάθε δυνατό τρόπο, προκειμένου κάθε παιδί σε αυτόν τον πλανήτη, χωρίς καμιά απολύτως διάκριση, να έχει τη δυνατότητα να φοιτήσει στο σχολείο δωρεάν, τουλάχιστον, στη δημοτική εκπαίδευση. Έχουμε, παράλληλα, ηθική και, ταυτόχρονα, νομική υποχρέωση να υποστηρίξουμε και να ενισχύσουμε την προσπάθεια της Μαλάλα και τόσων άλλων κοριτσιών και γυναικών, σε ολόκληρο τον κόσμο, για την προώθηση της ισότητας των φύλων σε κάθε επίπεδο της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής, περιλαμβανομένου αυτού της εκπαίδευσης. Οφείλουμε, ταυτόχρονα, να είμαστε συνεπείς στις διεκδικήσεις μας, απαιτώντας τον πλήρη σεβασμό, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γενικά και των δικαιωμάτων του παιδιού ειδικότερα, περιλαμβανομένου του δικαιώματος κάθε παιδιού σε μια δημοκρατική και παιδοκεντρική εκπαίδευση, σε συνθήκες που να διασφαλίζουν την ισονομία και την ισότιμη μεταχείριση όλων των παιδιών.

Μπορεί η πρόσβαση όλων των παιδιών στη δημόσια και δωρεάν δημοτική εκπαίδευση, να έχει, σε ένα εξαιρετικά σημαντικό επίπεδο, επιτευχθεί, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό ωστόσο δεν πρέπει, σε καμιά περίπτωση, να μας εφησυχάζει. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 14% των παιδιών στην Ε.Ε., ένας αριθμός γύρω στα έξι εκατομμύρια παιδιά, εγκαταλείπουν το σχολείο, πριν την ολοκλήρωση των εγκύκλιων σπουδών τους. Το φαινόμενο της σχολικής εγκατάλειψης είναι, φυσικά, κοινωνικά χρωματισμένο. Σύμφωνα με την Επιτροπή, τα παιδιά με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο ή αυτά που προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, όπως είναι τα παιδιά με μεταναστευτικό βιογραφικό, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εγκαταλείψουν πρόωρα το σχολείο σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά.

Πέραν από τις πραγματικότητες που δημιουργούν οι κοινωνικές ανισότητες, στο επίπεδο της πρόσβασης στην εκπαίδευση, οφείλουμε να εγκύψουμε, επίσης, στο περιεχόμενο της παρεχόμενης εκπαίδευσης και το παιδαγωγικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτή παρέχεται. Το δικαίωμα στην εκπαίδευση, δεν εξαντλείται με την πρόσβαση του παιδιού στο εκπαιδευτικό σύστημα. Υποχρέωση της πολιτείας και σταθερή επιδίωξη κάθε δημοκρατικού πολίτη, θα πρέπει να είναι η σταθερή προώθηση ενός παιδοκεντρικού σχολείου, το οποίο να λειτουργεί με απόλυτο σεβασμό στα δικαιώματα του παιδιού και να ενσωματώνει στις διαδικασίες του και τα αναλυτικά του προγράμματα τις αξίες πάνω στις οποίες αυτά θεμελιώνονται.

Φίλες και φίλοι,
Ο δρόμος τον οποίο χαράζει μέσα από τη δράση της η Μαλάλα Γιουσαφζάι, δεν μπορεί να οδηγεί παρά σε ένα σχολείο για παιδιά με δικαιώματα. Αν πραγματικά σεβόμαστε και τιμούμε την προσπάθεια αυτού του κοριτσιού, καλούμαστε να ενισχύσουμε αυτή της την προσπάθεια, για όλα τα παιδιά, όπου και αν βρίσκονται σε αυτόν τον πλανήτη.
Ευχαριστώ !

Βραβείο Ζαχάρωφ Ευρ. Κοινοβουλίο.doc

Πίσω στην προηγούμενη σελίδα