A. Νομικό Πλαίσιο



1. Το αγαθό της υγείας αποκτά πρόσθετη αξία κατά την παιδική ηλικία, ως αποτέλεσμα, από τη μια, της ιδιαιτερότητας που χαρακτηρίζει την παιδική ηλικία και το ιδιαίτερα ευάλωτο των παιδιών, και, από την άλλη, γιατί το επίπεδο της υγείας των παιδιών είναι καθοριστικής σημασίας για την μελλοντική πορεία της υγείας τους και ως ενήλικες.

2. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η κύρια διεθνής πράξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την προαγωγή και την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, κατοχυρώνει το δικαίωμα του παιδιού στην υγεία με το άρθρο 24.

3. Στη Σύμβαση η υγεία προσεγγίζεται υπό την ευρύτερη έννοια του όρου, την οποία υιοθετεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, δηλαδή, ως η κατάσταση πλήρους φυσικής, νοητικής και κοινωνικής ευημερίας και όχι, απλά, ως η απουσία αρρώστιας.

4. Σημειώνεται, ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα, στο σύνολό τους, χαρακτηρίζει δυναμική διασύνδεση και στενή αλληλεξάρτηση. Ως εκ τούτου πλήρης και ολοκληρωμένη κατανόηση του δικαιώματος του παιδιού στην υγεία προϋποθέτει, την ανάγνωση του άρθρου 24 μέσα στα πλαίσια μιας ευρύτερης κατανόησης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Μόνο μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, είναι δυνατόν να αναδειχθεί η δυναμική του δικαιώματος του παιδιού στην υγεία, πώς αυτό λειτουργεί ως προϋπόθεση για την υλοποίηση άλλων δικαιωμάτων και, ταυτόχρονα, πώς η υλοποίησή του περνά μέσα από την υλοποίηση άλλων δικαιωμάτων.

5.2 Η Αρχή της Διασφάλισης του Συμφέροντος του Παιδιού κατοχυρώνεται στο άρθρο 3 (1) της Σύμβασης, το οποίο καθορίζει ότι σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, είτε αυτές λαμβάνονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς κοινωνικής ευημερίας, είτε από τα δικαστήρια, τις διοικητικές αρχές ή από τα νομοθετικά όργανα, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού.

5.3 Η Σύμβαση προσεγγίζει την παιδικότητά ως μια περίοδο συνεχούς αλλαγής, στην οποία κεντρικό ρόλο έχουν οι αναπτυσσόμενες δεξιότητες του παιδιού. Ο όρος αποτυπώνει το σωρευτικό αποτέλεσμα της αναπτυξιακής πορείας του παιδιού, σε σωματικό, κοινωνιοψυχολογικό, συναισθηματικό και γνωστικό επίπεδο, και συνδέεται με τη δυνατότητα του παιδιού να λαμβάνει, προοδευτικά, ανεξάρτητες αποφάσεις για θέματα που αφορούν την υγεία του. Tα παιδιά σε διαφορετική ηλικία και διαφορετικό αναπτυξιακό επίπεδο ή/και επίπεδο ωριμότητας, διακρίνονται από διαφορετικές αναπτυξιακές δεξιότητες και διαφορετικές ανάγκες.

5.4 Η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού στο Γενικό Σχόλιο Υπ. Αρ. 7 που αφορά τα Δικαιώματα του Παιδιού στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία, υπογραμμίζει ότι τα μικρότερα παιδιά διαμορφώνουν ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς με τους γονείς τους ή άλλους φροντιστές, από τους οποίους αναζητούν και διασφαλίζουν καθοδήγηση, φροντίδα και προστασία, κατά τρόπο που να σέβεται την ατομικότητα και τις αναπτυσσόμενες τους ικανότητες.

B. Συνοδεία των μικρότερων παιδιών από τους γονείς τους κατά τις ιατρικές τους εξετάσεις

6. Τα μικρότερα παιδιά, συνήθως, δεν είναι εξοικειωμένα με τις ιατρικές εξετάσεις – ακόμη και τις πιο απλές, όπως οι αιμοληψίες – και, ως εκ τούτου, βιώνουν, συχνά, άγχος στη διάρκεια τέτοιων εξετάσεων. Κάτω μάλιστα από κάποιος συνθήκες, τέτοιες εξετάσεις είναι δυνατόν να εξελιχθεί σε επώδυνη τραυματική εμπειρία για τα παιδιά.

7. Το έντονο άγχος ή/ και ο φόβος των παιδιών κατά την προσέλευσή τους σε ιατρικές εξετάσεις, είναι δυνατόν να μειώσει τη δυνατότητα τους να συνεργαστούν με το ιατρικό ή/και παραϊατρικό προσωπικό με αποτέλεσμα αυτό να δυσχεραίνει την παροχή της αναγκαίας ιατρικής φροντίδας προς τα παιδιά.

8. Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές του Συμβουλίου της Ευρώπης, για μια φιλική προς τα παιδιά ιατρική φροντίδα, η φιλική προς τα παιδιά ιατρική φροντίδα περιλαμβάνει και την έννοια της «φιλικής προς την οικογένεια» ιατρικής φροντίδας.

9. Η σύγχρονη έρευνα επιβεβαιώνει το θετικό ρόλο που έχει η συνοδεία των παιδιών από τους γονείς σε ότι αφορά τη μείωση του άγχους των παιδιών και την καλύτερη διαχείριση του πόνου Σε σχετική τοποθέτηση του με θέμα « Απομάκρυνση γονέων κατά τη διενέργεια ιατρικών πράξεων στα τέκνα τους» ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη, παραπέμπει σε πληθώρα ερευνών που επιβεβαιώνουν το θετικό ρόλο της παρουσίας των γονιών κατά την παροχή ιατρικής φροντίδας προς τα παιδιά τους. .

11. Ειδικότερα, σε σχέση με την παρουσία των γονιών κατά την αιμοληψία από παιδιά, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενθαρρύνει τη συμμετοχή των γονιών ενθαρρύνοντας την υιοθέτηση καλών πρακτικών το ιατρικό και το νοσηλευτικό προσωπικό αλλά και τους γονείς.

Γ. Η θέση της Επιτρόπου

12. Στη βάση των πιο πάνω μπορεί να ειπωθεί η συνοδεία των παιδιών – ιδιαίτερα πρώιμης παιδικής ηλικίας - από τους γονείς τους κατά την ιατρική εξέταση, λειτουργεί ευεργετικά, και κατά συνέπεια, εξυπηρετεί το συμφέρον τους.

13. Ως εκ τούτου, η Επίτροπος υποστηρίζει ότι τα παιδιά θα πρέπει να συνοδεύονται, από τους γονείς τους κατά τις ιατρικές εξετάσεις, όπου και όποτε αυτό είναι δυνατόν, νοουμένου ότι, δεν υπάρχει αντίθετη, επιστημονικά – ιατρικά ή/ και νομικά - τεκμηριωμένη άποψη.

14. Εννοείται ότι, η συνοδεία του παιδιού από τους γονείς μπορεί να αποκλείεται, σε περιπτώσεις όπου αυτό επιβάλλει η φύση της πράξης (ιδίως για λόγους ασφάλειας του παιδιού) ή αποδεδειγμένα δημιουργεί πραγματικά προσκόμματα στη διαδικασία (για παράδειγμα επιβαρύνει την ψυχολογική κατάσταση του παιδιού ή δυσχεραίνει τη συνεργασία του, παρεμποδίζοντας τις ενέργειες των ιατρών και των νοσηλευτών) ή/ και εφόσον εκφράζεται διαφορετική επιθυμία από τον/την έφηβο, που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά του/ της. Υπογραμμίζεται ότι, ο αποκλεισμός του γονέα ή συνοδού του παιδιού θα πρέπει να μπορεί να λαμβάνει χώρα μόνο με, ειδική κατά περίπτωση, αιτιολόγηση εκ μέρους των επαγγελματιών υγείας.

15. Η Επίτροπος εισηγείται τη συμπερίληψη της ως άνω αρχής στα σχετικά ιατρικά πρωτόκολλα και στους κανονισμούς που διέπουν τη λειτουργία νοσηλευτικών ιδρυμάτων όπως, επίσης, και στα έντυπα ενημέρωσης των παιδιών σε σχέση με τα δικαιώματά τους στο χώρο της υγείας.

16. Τέλος, η Επίτροπος εισηγείται την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών στο χώρο της υγείας, σε σχέση με την πιο πάνω αρχή, στα πλαίσια μιας ευρύτερης ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης σε σχέση με τα δικαιώματα του παιδιού στο χώρο της υγείας.